WILLEMSTAD/PHILIPSBURG —Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) a konstatá ku tin biyete falsu di NAf. 100 den sirkulashon.

E biyetenan falsu di NAf. 100 ta di kalidat haltu i no ta dje fásil ei pa detektá. Despues di a analisá e biyetenan falsu, CBCS a identifiká e siguiente karakterístikanan komo esunnan prinsipal ku por usa pa rekonosé ku un biyete ta outéntiko òf falsifiká:

 – E papel di e biyetenan falsu ta parse mas diki, steif i gròf ku di un biyete outéntiko.

– Un biyete outéntiko tin un ‘watermerk’ manera un sombra, ku logo anterior di CBCS. Ora bo tene e biyete kontra lus, bo por mira ku e watermerk ta varia di koló, skur i kla, kompará ku e koló ku tin rònt di dje. Ora bo pone un biyete outéntiko plat, bo por ripará ku e watermark tin un relieve, esta, ku e ta un poko mas diki ku resto di e biyete, i bo por sinti esei ku bo dede tambe. Pa chèk e watermerk, bo por pone un pida papel fini riba dje i frega no muchu duru riba dje ku un pòtlot suave. Si forma di e watermerk no aparesé, e biyete ta sospechoso.

– Riba biyete outéntiko, e lèternan N i A ta drenta nèchi den otro ora bo tene e biyete kontra lus. E lèter N parti dilanti ta drenta presis den e lèter A parti patras di e biyete, formando un imágen. Serka biyete falsu, hopi bes e lèternan no ta drenta nèchi den otro i ta keda espasio habrí kaminda nan lo mester fet den otro. – Parti dilanti di un biyete outéntiko, na diferente kaminda bo por fula e enk, entre otro na e indikashon di balor, e tekstonan i e ilustrashon di e para. Fuera di esei, den e skina na man drechi ariba di e biyete, tin un marka ku hende ku tin problema ku bista por fula i identifiká fásilmente. – Riba biyete outéntiko, e foil koló di oro riba e parti dilanti ta bria i, den e parti di e biyete kaminda e fondo ta blanku, e tin un koló di oro hel (mas kla). E foil koló di oro di e biyetenan falsu tin koló dòf i, den e parti di e biyete kaminda e fondo ta blanku, su koló ta oro-maron skur.

– E enk usá pa e lèternan chikitu den e kuadro di teksto na e parti patras di e biyetenan outéntiko tin un koló un poko mas kla i no ta tur parti di e teksto ta mes skur òf kla; e ta varia un tiki di kla pa un tiki mas skur. Sin embargo, e enk di e biyetenan falsu tin un aspekto mas skur i (kasi) bo no ta ripará ku e koló ta varia. Riba e biyetenan outéntiko, e lèternan chikitu ta skèrpi i fásil pa lesa, siendo ku riba e biyetenan falsu, hopi bes e lèternan (chikitu) no ta mesun skèrpi i, p’esei, no mesun fásil pa lesa.

– E ilustrashon di para i e logo anterior di Banko riba e parti patras di e biyetenan falsu tin un koló mas skur. – E biyetenan falsu kasi no tin gleter. Riba biyete outéntiko, e gleter ta kambia koló ora bo move e biyete den diferente direkshon.

– Si bo hala un liña riba un biyete falsu usando un pèn spesial pa detektá biyete falsifiká, e ta laga un marka maron/pretu riba e biyete, siendo ku den kaso di un biyete outéntiko, e no ta laga marka.

– E márgen parti abou di e biyetenan falsu ta mas hanchu ku di biyete outéntiko. CBCS ta urgi públiko pa paga èkstra tinu ora di atendé ku plaka di papel (spesialmente biyete di 100 florin). Falsifikadó gusta operá den oranan di anochi (partikularmente na establesimentu di hóreka) i na sitio kaminda tin poko lus, debí ku asina ta mas difísil pa mira ku un biyete ta falsifiká. P’esei, nos ta urgi prinsipalmente e doñonan di e tipo di establesementunan akí pa keda alerta. Si bo ta duda seriamente ku un biyete ta outéntiko òf nò, ta rekomendabel pa bo nenga di asept’é, i tuma kontakto ku polis.

Pa e karakterístikanan di outentisidat di biyetenan, nos ta referí bo na nos wèpsait: http://www.centralbank.cw/banknotes. Tambe, riba nos wèpsait bo por haña un video klep kòrtiku ku ta splika tur e karakterístikanan di outentisidat di e biyetenan. E klep tambe ta ilustrá ku no ta na apariensia di e persona ku ta paga por asumí ku un biyete ta outéntiko sino solamente a base di e karakterístikanan i e biyete. Por wak e video aki: https://www.centralbank.cw/education/videos/security-features-of-banknotes. Pa tur klaridat, CBCS ta informá ku niun persona ni establesimentu ta permití pa aseptá i keda ku biyete falsu. Ta rekomendá pa alertá polis mas pronto posibel na momento ku bo ta kere ku bo a wòrdu konfrontá ku un biyete falsu. Pa falsifikashon di sèn òf paga ku sèn falsu konsientemente, tin un kastigu máksimo di 9 aña.