Back to Top
Vigilante banner image

200 mion euro pa yuda desendientenan di katibu kambia fam kolonial


December 20, 2022 • 3 minüt pa lesa

Lo finansiá un areglo temporal, pa laga desendientenan di personan sklabisá kambia nan fam kolonial gratuitamente.

WILLEMSTAD, — Lo bin un fondo di drèmpel abou i ampliamente aksesibel, ku e ophetivo pa enfrentá e pasado di sklabitut transatlántiko, ku 200 mion euro aden i e lo ta ankrá den lei. Asina Promé Minister di Hulanda Mark Rutte a bisa ayera den su diskurso, parando ketu na e ròl ku Hulanda a hunga den sklabitut di pasado i tambe pidiendo diskulpa p’esaki. Por ehèmpel lo finansiá un areglo temporal, pa laga desendientenan di personan sklabisá kambia nan fam kolonial gratuitamente.

Rutte: “Gobièrnu ya ta trahando di diferente forma riba un sosiedat den kua tur hende tin e mesun oportunidatnan i ta risibí trato igual. Ya nos a menshoná e lucha kontra deskriminashon i rasismo den komunidat kompleto. Den e akuerdo di koalishon tambe nos a marka e pasado i futuro kompartí den Reino i e kompromiso ku igualdat denter di Reino. Lo bin un fondo di drèmpel abou i ampliamente aksesibel, ku e ophetivo pa enfrentá historia di sklabitut transatlántiko, ku un tamaño di 200 mion euro i ku lo ta ankrá den lei.”

Alabes lo finansiá introdukshon di un areglo di supsidio pa inisiativanan sosial ku e fondo akí. Ademas lo finansiá medidanan den e ámbito di e konsientisashon, implikashon i e impakto. Un ehèmpel ku Rutte a menshoná ta un areglo temporal, pa laga desendientenan di personan sklabisá kambia nan fam gratuitamente. Gabinete Rutte 4 tambe ta konsiente awó ku un dje ehèmpelnan dje forma riba kua por mira e pasado di sklabitut bibu awendia ainda, ta e famnan ku tin nan orígen den e parti dje historia akí.

“Durante e debate di Komison kontra Deskriminashon i Rasismo di dia 30 di yüni 2021, a diskutí tokante e deseo di vários desendiente di personanan sklabisá, pa kambia nan fam ku ta originá òf ta referí na e pasado di sklabitut, di forma gratuito. Gobièrnu ta komprondé ku e posibilidat akí tin un gran balor emoshonal pa un serie di desendiente di personanan sklabisá. Ora tabata embarká e personanan sklabisá i bende nan, tabata kita nan propio fam fo’i nan i asina tambe un parti di nan identidat kultural. Ta te na e liberashon dje personanan sklabisá a duna nan un fam, un nòmber ku hopi biaha nan mes no tabata pèrmití skohe, i ku tabata relashoná ku e nòmber dje doño/shon dje katibunan òf e plantashon kaminda nan tabata traha.”

E echo ku e desendientenan dje katibunan ta karga e famnan akí ainda, por ta un eksperensia muchu doloroso. Rutte a mustra riba un rapòrt di Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), ku Tweede Kamer a risibí dia 5 di desèmber último, yamá ‘Verkenning basis voor naamswijziging in verband met het Nederlands slavernijverleden’. E rapòrt ta bisa ku e fuentenan dje nòmbernan disponibel ta marká pa e pasado kolonial i pa e diferensianan di poder den esei; no tabatin e libertat pa skohe propio nòmber. I tambe ku e nivel di integridat i disponibildiat dje registronan di nòmbernan ta diferente entre e èks-kolonianan di Hulanda. “Por ehèmpel, e registronan di Sürnam ta parse kasi kompleto, e registronan den Karibe ta mustra mas bashí i enan den India Oriental Hulandes apénas ta eksistí.”

Segun Rutte aktualmente ta kanando dilanti un regulashon struktural, dor di prepará un regulashon transitorio pa kambio di nòmber grátis dje desendientenan di personanan sklabisá. Un punto di salida ta ku esaki lo ta ménos pisá posibel pa e solisitantenan. Kemen no mester tin prueba ni un deklarashon di un eksperto tokante e sufrimentu sikológiko eksperensiá; lo hasi ménos distinshon posibel den e proseduranan dje solisitantenan. E personanan ku antesedentenan migratorio di e èks-kolonianan kaminda a mantené un registro di nòmber hopi kòrtiku, den prinsipio no mester soportá niun karga di prueba mas pisá ku esnan dje èks-kolonianan kaminda sí e registro di nòmber ta mas kompleto. Otro punto di salida ta ku mester ehekutá tur esaki di forma responsabel.

“E programashon i destino dje fondo i tambe di e areglo di supsidio i e otro medidanan ta tuma lugá huntu ku e desendientenan i esnan interesá. Lo reservá 100 mion euro pa e areglo di supsidio i pa e medidanan di konsientisashon, implikashon i e impakto. Gobièrnu lo presentá esaki na Parlamento den e próksimo ‘Voorjaarsnota’. Ademas gobièrnu lo pone 8 mion euro strukturalmente disponibel pa sostené aktividatnan dje Komishon di Konmemorashon ku lo instituí. Ya e Sekretario di Estado di Enseñansa, Kultura i Siensia a inkluí e yegada i ko-finansiamentu (di 29 mion euro) dje museo nashonal di sklabitut den e asina yamá ‘Meerjarenbrief Cultuur’, ku tampoko ta forma parti di e 200 mion euro.”

Login