Back to Top
Vigilante banner image

Gutu: Piská importante di Ref i Koral 


April 5, 2023 • 3 minüt pa lesa

Willemstad—-Gutu ta un piská ku ta bal mas ku djis unu ku nèchi kara so. E gutu averahe ta traha 90% di su bida riba tene ref di koral limpi. Ku nan boka skèrpi fásilmente nan ta raspa alga for di koral i baranka, loke ta esensial pa tene e refnan sano i salvo.

Espesialmente aworakí ku tin faktornan importante manera evento di blikiamentu di koral i e malesa ‘Stony coral tissue loss disease (SCTLD)’ nan ta importante pa yuda ref di koral pa rekuperá i sigui krese. Ta bai konsiderá e aspekto di alsamentu di protekshon den region di Karibe den e siguiente Konferensia di Partido den e reunion di ‘Cartagena Convention (COPS)’ mas den kurso di e aña akí na Aruba.

Ref di Koral ta duna habitat importante na piská i otro animal. Hende tambe tin benefisio di e hopi servisionan di e ekosistema ku ref di koral ta krea, inkluso protekshon di kosta, kuminda i entrada for di turismo i peska. En realidat, ref di koral ta un di e fuentenan mas importante di entrada pa e islanan di Hulanda Karibense.

Komedó di yerba importante

Hèrbivor manera gutu tin un papel importante den mantenshon di ref di koral sano. Nan ta yuda pa mantené e balansa delikado denter di e ref dor di kome e (makro) alga, ku ta e kompetidor mas grandi pa espasio i lus. E gutu averahe ta pasa te ku 90% di su dia hasiendo ref limpi. No solamente e espesie di piská akí ta mantené e alga bou di kontrol, pero e hèrbivornan akí ta krea tambe espasio nobo pa yu di koral por ankra i krese.

Ademas eliminando makro alga i promoviendo ankramentu i kresementu di koral, gutu ta un outor di eroshon biológiko ku ta produsí sedimento dor di raspa baranka pa kome alga i koral (ménos ku 10% di nan kuminda). Asina nan ta yuda resiklá nutriente i produsí “santu” pa áreanan (ku eroshon) na kosta.

E rapòrt di ‘Global Coral Reef Monitoring Network (GCRMN)’ titulá “Status and Trends of Caribbean Coral Reefs / Status i Kurso di desaroyo di Ref di Koralnan Karibense: 1970-2012″ pa Jackson et al. (2014) a dokumentá tendensia di desaroyo kuantitativo di salubridat di ref di koral durante 43 aña den e region di Karibe amplio. E rapòrt ta mustra ku un di e faktornan mas grandi di dekadensia di ref di koral den Karibe ta e peska eksesivo di hèrbivor, partikularmente di gutu.

Menasa

Gutu ta prosperá mas tantu den ekosistemanan di ref di koral saludabel. Pa e motibu ei e piská akí tin e mesun enemigunan ku ta krea menasa ku e enemigunnan di koral. Esakinan ta inkluí e efektonan negativo di kambio di klima, oumento di ásido (zür) den osean, polushon i malesa manera e ‘Stony coral tissue loss disease (SCTLD)’. Ademas, peska eksesivo por kaba ku populashonnan lokal di gutu. Investigashonnan ta mustra ku refnan ta mas saludabel i tin un kapasidat di resiliensia mas haltu kaminda ku gutu ta protehá. Esaki ta enfatisá e importansia di gutu pa refnan por rekuperá i krese di nobo despues di e menasanan akí.

Protekshon di Gutu

Na Hulanda Karibense – ta na Aruba ku Boneiru – tin lei i regulashon lokal pa protekshon di gutu. Na e islanan akí ta prohibí pa kohe, mata, heridá òf stroba nan. Afortunadamente pa e otro islanan na Karibe (Hulandes), Reino Hulandes, huntu Repúblika di Fransia, a entregá formalmente un proposishon pa inkluí tur gutu den e Anekso III di e protokòl ‘Specially Protected Areas and Wildlife (SPAW) Protocol’, un akuerdo regional pa protekshon i uso duradero di e biodiversidat marino den e Region di Karibe Amplio. Si akordá esaki durante e próksimo konferensia di partido pa e konvenshon ‘Cartagena Convention (COPS) IGM20/COP17’ mas den kurso di e aña akí na Aruba, e medida akí ta krea un kuadro legal pa konservashon di gutu pa sigurá i mantené e populashon di gutu na un nivel optimal den Karibe Amplio.

Login