Back to Top
Vigilante banner image

Konflikto entre Israel i Palestina ta risibiendo basta atenshon riba ret sosial


May 14, 2021 • 4 minüt pa lesa

Jeruzalem,– For di komienso den siman por a tuma nota ku riba retnan sosial basta atenshon a keda duná riba e konflikto entre e Israel i e teritorionan di Palestina ku ta keda okupá parsialmente dor di e Israel.

E konflikto entre e pais i e teritorionan a eskalá bèk despues ku Israel a duna di konosé ku nan a manda rakèt pa Gaza despues ku e gobièrnu di Gaza lo mester a manda rakèt pa diferente parti di Israel. Segun e media di komunikashon Haaretz, Israel a manda mas ku 100 rakèt i militarnan di Palestina lo a manda mas ku 1000 rakèt pa Israel. E konflikto a kai den bista internashonal debí ku esaki lo por bira un situashon muchu mas pió.

Mi no por haña Palestina riba Google Maps….

No por haña Palestina riba Google Maps debí ku Palestina ta un region den e parti Wèst di Asia. Palestina ta inkluí:

  • E pais di Israel
  • e region nan di Wèst Banks (Parti Ost di Israel, pero Wèst di Jordan)
  • e region di Gaza (südwèst di Israel)
  • algun parti/teritorio den e pais di Jordan.

Den notisia ora ta papia di Palestina, den mayoria kaso ta ekskluí e pais di Israel debí ku Nashon Uní ta konsiderá Israel un pais riba su mes. Ademas Nashon Uní ta konsiderá e region di West Bank i Gaza okupá dor di Israel. I ta p’esei na momentu ku lesa Palestina den notisia, esaki ta teritorionan di Palestina nan kemen. Pues e teritorio di Palestina ta e region nan di Gaza i Wèst Bank i un parti di Ost Yerúsalèm ekskluyendo e pais di Israel debí ku nan ta kontrolá e region nan aki kaba. Mester agregá tambe ku e kapital di Israel, Yerúsalèm, ta keda partí den Wèst Yerúsalèm ku ta kai bou di Israel i e parti di Ost Yerúsalèm ku ta kai bou d e teritorio di Palestina.

For di 1967 Israel ta okupá e teritorionan di Palestina. Esta Israel ta kontrolá e region di Wèst Bank i Gaza. Apesar ku e teritorionan di Palestina tin un gobièrnu apart, gran parti di e habitantenan ta konsiderá e gobièrnu nan aki komo un gobièrnu simbóliko debí ku Israel tin un historia di bòikotiá e gobièrnu di e teritorionan di Palestina. Banda di Israel, e teritorio di Palestina a yega di kai bou di Jordan i Egipto i Inglatera.

E konflikto entre Israel i e teritorionan di Palestina

Riba ret sosial por tuma nota ku tin opinion ta skeiru kaminda ta e habitantenan Mòslem pa rason religioso ta kousando e Hudiunan di Israel daño dor di a ataká nan siudat i/òf region nan. Aunke daño ta wòrdu kousá, esaki no tin rason religioso su tras.

E konflikto ku ya ta durando kasi 100 aña a kuminsá na momentu ku Inglatera a tuma kòntròl riba Palestina (inkluí Israel) despues di e promé guera mundial. E tenshon a kuminsá lanta despues ku ofisialnan Ingles a kuminsá kore ku e habitantenan original di Palestina pa asina krea un poblashon nobo. Pues famianan grandi mester a bandoná nan kas i otro propiedatnan pa asina krea lugá pa un otro poblashon. Ademas despues di e segundo guera mundial, Inglatera a bisa ku nan lo trese mas hudiu na Palestina, mirando ku mas ku 6 mion Hudiu a pèrdè nan bida durante e segundo guera mundial.

Habitantenan di West Banks manifestando kontra di e gobièrnu di Israel.

E habitantenan original di Palestina, kual pa kasualidat ta mòslem, tabata mira kon míles di hende tabata drenta nan pais kaminda e habitantenan original mes mester a muda fòrsá pa un region nobo lagando nan propiedatnan atras pa e habitante nobo nan. Den e mesun periodo aki Inglatera (1948) a bandoná Palestina, lagando e pais nobo, Israel ku kòntròl riba un gran parti di Palestina. Den mayoria kaso, e habitantenan original di Palestina mester a bandoná nan propiedatnan despues di basta violensha na man di militar Ingles.

Despues di mas violensha entre 1948 pa 1967, Israel a logra kapturá e otro teritorionan di Palestina kual ta Gaza, Wèst Bank i Ost Yerúzalèlm.

Konflikto ta oumentá despues di diferente manifestashon den siman nan tras di lomba

Na komienso di Ramadan, kasi 1 luna pasá, outoridatnan na Israel a sera un sentro religioso dunando di konosé ku no por tin aglomerashon religioso. Esaki tabata algu straño mirando ku Israel tabata bon bakuná kontra di Covid-19, pues e rason di e outoridatnan no tabata tin balides. Esaki a sòru ku hóben nan Mòslem a subi kaya pa protestá debí na e historia i tenshon entre Palestina i Israel.

Despues riba 16 di Aprel tenshon a subi haltu na momentu ku outoridatnan a introdusí un regla ku solamente 10.000 persona por resa na e Moské na al-Aqsa. Na e mesun momentu famianan Palestina a kuminsá manifestá kontra di Israel su plan pa saka famianan Palestina for di nan kas i pa buta otro famia aden. E manifestashon nan a bira violente na momentu ku 331 persona a keda leshoná despues ku outoridatnan di Israel a klèsh ku persona nan na e Moské di al-Asqa. 7 persona a risibí leshon krítiko segun e hòspital den bisindario.

Mirando lokual ta tumando lugá den e siudat parti Ost di Yeruzalèm, Gaza, kual ta un teritorio di Palestina, a manda rakèt riba diferente siudat  den Israel. 90% di e rakètnan no a yega na destinashon, pero asina7 persona di Israel a fayesé. Den mesun rosea Israel a start bèk ku tiramentu di rakèt na Gaza. Djawebs minister di Salubridat na Gaza a duna di konosé ku 119 persona a fayesé na Gaza debí na e rakètnan di Israel. Ademas 620 persona a risibí leshon pisá.

Un di e eksploshon nan na Gaza despues ku Israel a reakshoná riba e Gaza su atakenan.

Djabièrnè mainta Israel a yama su reserva militar pa kuminsá mobilisá i ku nan mester ta kla prepará pa drenta Gaza.

Polítikonan internashonal ya a atvertí ámbos partido pa wanta ku e violensha mirando ku esaki por sali for di man. Pero Israel su promé minister ya a duna di konosé ku mester usa violensha pa trese deskanso den e partidonan.

Presidente Macron di Fransia, a papia ku e promé minister di Israel i Macron a duna di konosé ku Israel tin e deber di defendé su pais, pero mester tene kuenta ku e poblashon grandi ku ta biba na Gaza.

E teritorio di Wèst Banks tampoko no a keda ketu. Tantu habitantenan di Palestina komo habitantenan di Israel ta manifestando kontra di otro pa asina demonstrá nan desgustu.

Presidente di e komishon Europeo ta para tras di Israel dunando di konosé ku e violensha mester stòp na ámbos banda.



Login